Poniżej zamieszczamy relację z konferencji, którą sporządził członek Stowarzyszenia sędzia Jarosław Gwizdak.
Zorganizowana przez Krajową Radę Sądownictwa, Rzecznika Praw Obywatelskich oraz Stowarzyszenie Sędziów THEMIS, konferencja ?Niezależność sądownictwa gwarancją praw i wolności jednostki? przyniosła niezwykle istotne głosy przedstawicieli najważniejszych przedstawicieli trzeciej władzy.
Konferencja została zaplanowana z dużym wyprzedzeniem, jednak wydarzenia z poprzedzających ją dni, związane z wyborem sędziów Trybunału Konstytucyjnego i kontrowersjami wokół funkcjonowania sądownictwa, unaoczniły aktualność podjętej tematyki.
W wystąpieniu inauguracyjnym Pierwsza Prezes Sądu Najwyższego prof. Małgorzata Gersdorf przedstawiła swoją opinię o niezależności sądów, zwróciła uwagę na zagrożenia tej niezawisłości, funkcjonowanie sądów w okresie nieefektywności europejskiej demokracji i okresu ?burz i naporu?
Prezes Sądu Najwyższego zdiagnozowała również dwie główne przyczyny, które spowodowały, iż sądy są jedną z pierwszych ofiar anarchizacji nastrojów społecznych. Są nimi niski stopień rozwoju społeczeństwa obywatelskiego oraz stopniowe psucie instytucji prawnych.
Wystąpienie zakończone zostało niezwykle gorzką refleksją, o tym że ?stopień niezależności sadów jakiego ?dorobiliśmy się? w ciągu ostatnich 25 lat jest maksimum tego, na co nas jako społeczeństwo stać?.
W kolejnych otwierających wystąpieniach Rzecznik Praw Obywatelskich dr Adam Bodnar wskazał, iż sądy walczą o jakość demokratycznego państwa, niedopuszczalne są ?medialne lincze? na osobach sędziów czy lustrowanie członków ich rodzin.
Przewodnicząca Stowarzyszenia THEMIS SNSA Irena Kamińska wskazała, iż władza sądownicza nie kontrolując ?miecza ani sakiewki? nie jest traktowana na równi z pozostałymi filarami trójpodziału władzy, a sędziowie będą mieli tyle niezawisłości ile jej sami sobie wezmą.
Niezwykle wymowne i kilkakrotnie nagradzane brawami sali było wystąpienie byłego Prezesa Trybunału Konstytucyjnego profesora Andrzeja Zolla. Zwrócił on uwagę na zagrożenie porządku demokratycznego i zachwianie konstytucyjnego ładu, związane z deklarowanym przez władzę ustawodawczą zamiarem ?odzyskania państwa?. Postulowane obecnie standardy funkcjonowania władz publicznych mówca porównał do panujących w Azerbejdżanie, Kazachstanie i na Białorusi.
Profesor Bohdan Zdziennicki zwrócił uwagę na konieczność występowania osobistych przymiotów sędziego w jego drodze orzeczniczej, czy imperatyw posiadania przez sędziów cech Herkulesów.
Profesor Mirosław Wyrzykowski uczulał zgromadzonych na los ?zwykłego podsądnego?, częstokroć bezsilnego w zderzeniu z materią procesu i czasem jego trwania.
Sędzia SO w Warszawie Igor Tuleya, przy wsparciu gombrowiczowskiego pojedynku na miny wskazał, iż władza sądownicza w konfrontacji z dwiema pozostałymi stoi na przegranej pozycji.
Adwokat Tomasz Wardyński zwrócił uwagę na tabloidyzację mediów i problemy komunikacyjne trzeciej władzy.
Drugi panel konferencji, poświęcony w przeważającej mierze praktycznym aspektom relacji miedzy prezesem sądu a jego dyrektorem, rozpoczął SSO Waldemar Żurek przytaczając zebrane przez siebie przykłady działań Ministerstwa Sprawiedliwości godzące w zasady niezawisłości czy nawet sugerujące ignorowanie zapadłych przed sądami (!) orzeczeń.
Profesor Ryszard Piotrowski wskazał główne zagrożenia dla niezawisłości sadów ze strony władzy ustawodawczej, wątek ten rozwinęła w swoim wystąpieniu Barbara Grabowska ? Moroz, odnosząc się także do niedawno wprowadzonych przepisów dotykających ustroju sadów powszechnych.
Profesor Łetowska, która już na wcześniejszym etapie konferencji apelowała do sędziów aby ?przestali się nadymać? i mówili zrozumiałe i jasno, we właśnie takim wystąpieniu oceniła wpływ władzy wykonawczej na działania władzy sadowniczej i związane z tym strefy sporu
Jarosław Gwizdak przedstawił realny podział kompetencji i uprawnień w praktycznym funkcjonowaniu sadu rejonowego oraz znaczenie empatii w działalności orzeczniczej sędziego jak i prezesa sadu.
Moderujący panel SSO Maciej Czajka podsumował dyskusje sformułowanymi na bieżąco postulatami ?de lege ferenda?.
W ostatnich wystąpieniach, uczestnicy trzeciego panelu dotyczącego organizacji pracy w sądownictwie zwracali uwagę na niekonsekwencję w zakresie rozdziału kompetencji finansowych w sadzie (SSO Anna Korwin ? Piotrowska), próby adaptacji wskaźników ekonomicznych do oceny funkcjonowania sadownictwa, czy też próby reformy sądownictwa w oparciu metodykę ?new public management? (mecenas Jarosław Bełdowski i dr Dawid Sześciło).
Konferencję podsumował RPO Adam Bodnar, podkreślając znaczenie niezawisłości sędziów i niezależności sądów dla demokratycznego ładu. Konferencję należy uznać za ogromny sukces jej organizatorów, zaś większość wystąpień, jak miało się później okazać, miało proroczy charakter.
Poniżej znajdują się linki do: