Uchwała nr 1
Zgromadzenia Przedstawicieli Sędziów Apelacji Krakowskiej
podjęta w dniu 5 grudnia 2019 r.
Sędziowie apelacji krakowskiej, w poczuciu odpowiedzialności za realizację prawa stron do rozpoznania sprawy przed sądem prawidłowo umocowanym oraz odpowiedzialności za zgodne z regułami prawa funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości, powstrzymują się od opiniowania kandydatów na wolne stanowiska sędziowskie.
Zapadły w dniu 19 listopada 2019 r. wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, wydany w sprawach C 585/18, C 624/18 i C 625/18, oddał ocenę niezależności Izby Dyscyplinarnej Sądowi Najwyższemu, a w konsekwencji – ocenę spełnienia wymogów niezależności przez sędziów powołanych w procedurze z udziałem aktualnie działającej Krajowej Rady Sądownictwa oraz ocenę prawidłowości ukształtowania Krajowej Rady Sądownictwa – sądom polskim. Jednocześnie Trybunał określił kryteria, według których ocena ta ma być dokonana. Analiza argumentacji zawartej w wyroku TSUE, w tym odnosząca się do wskazanych wyżej kryteriów, prowadzi do zasadniczych i usprawiedliwionych wątpliwości co do umocowania KRS, a w rezultacie – co do tego, czy sędziowie powołani ze wskazania tego organu odpowiadają wymogom niezależności i niezawisłości. Potwierdzenie tych wątpliwości może rodzić nieodwracalne konsekwencje dla działania wymiaru sprawiedliwości, prawa stron do sądu prawidłowo ukształtowanego oraz co do skuteczności orzeczeń wydanych przez tak nominowanych sędziów.
W takiej sytuacji, w ocenie Zgromadzenia Sędziów apelacji krakowskiej, zasadne jest wstrzymanie procedury nominacyjnej co najmniej do czasu dokonania oceny w tym zakresie przez Sąd Najwyższy. Wymaga tego odpowiedzialność oraz troska przed pogłębianiem stanu niepewności i chaosu w działaniu wymiaru sprawiedliwości.
Zobowiązujemy Prezesa Sądu Apelacyjnego w Krakowie do nieprzedstawiania Krajowej Radzie Sądownictwa kandydatur na zwolnione stanowisko sędziowskie. Oświadczamy, że wyrażamy wolę opiniowania kandydatów po rozstrzygnięciu wątpliwości co do legalności aktualnie prowadzonej procedury z udziałem Krajowej Rady Sądownictwa, której status jest kwestionowany.
Uchwała nr 2
Zgromadzenia Przedstawicieli Sędziów Apelacji Krakowskiej
podjęta w dniu 5 grudnia 2019 r.
W związku z wydaniem w dniu 19 listopada 2019 r. przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wyroku w sprawach C 585/18, C 624/18 i C 625/18, sędziowie apelacji krakowskiej zauważają, że wyrok prejudycjalny działa co do zasady mocą przepisów, które interpretuje (art. 47 KPP). Wszystkie organy państwa, zgodnie z zasadą lojalności (art. 4 ust.3 TUE) są zobowiązane do stosowania wykładni przyjętej w takim wyroku. W świetle tej zasady państwa członkowskie Unii Europejskiej mają obowiązek usuwania bezprawnych skutków naruszenia prawa unijnego. Tym samym obowiązek podjęcia wszelkich, odpowiednich do zapewnienia na jego terytorium przestrzegania prawa unijnego spoczywa na władzach państwa członkowskiego, w tym także na władzy sądowniczej.
W wyroku z dnia 19 listopada 2019 r. TSUE oddał ocenę niezależności Izby Dyscyplinarnej Sądu Najwyższego sądowi, który zadał pytanie prejudycjalne. Jednak moc wiążąca wyroku prejudycjalnego powoduje, że jest on adresowany do wszystkich organów władzy publicznej, a więc i do sądów. Każdy sąd krajowy jest umocowany do badania, czy sąd, w którego składzie zasiadają osoby powołane w procedurze z udziałem aktualnie działającej Krajowej Rady Sądownictwa, jest sądem prawidłowo obsadzonym, spełniającym kryteria niezależności i niezawisłości. Przypominamy, że prawidłowe ukształtowanie sądu w ramach systemu wymiaru sprawiedliwości ma charakter służebny wobec gwarancji zapewnienia obywatelom poszanowania ich prawa do skutecznej ochrony sądowej. Stanowi gwarancję dla realizacji prawa do sądu w rozumieniu konstytucyjnym. Wadliwe obsadzenie sądu skutkuje nieważnością postępowania i może rodzić wątpliwości co istnienia, ważności i skuteczności wydawanych w tych warunkach orzeczeń.
W związku z tym jest niezbędne, aby wszystkie organy i osoby, od których zależy prawidłowe i zgodnie z prawem funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości, podjęły wszelkie działania dla naprawy istniejącego stanu rzeczy oraz dla przeciwdziałania pogłębianiu stanu chaosu prawnego.
Wzywamy sędziów – członków aktualnie działającej Krajowej Rady Sądownictwa do złożenia rezygnacji z członkostwa w tym organie.
Wzywamy władzę ustawodawczą i wykonawczą do podjęcia działań naprawczych, w tym stworzenia ram prawnych umożliwiających powołanie Krajowej Rady Sądownictwa spełniającej wymóg niezależności.
Apelujemy do prezesów sądów i przewodniczących wydziałów o podjęcie takich działań, które zapewnią, by do czasu wyjaśnienia statusu sędziów powołanych na skutek wskazania aktualnej KRS, nie zapadały orzeczenia z udziałem takich sędziów.
Równocześnie mając na uwadze dobro stron postępowania i pewność obrotu prawnego apelujemy do sędziów nominowanych przez KRS w obecnym kształcie do powstrzymywania się –co najmniej do czasu wydania merytorycznego rozstrzygnięcia przez Sąd Najwyższy – od wydawania rozstrzygnięć kończących postępowanie.
Przypominamy, że otrzymując powołanie na stanowisko sędziego zaciągnęliśmy wobec obywateli zobowiązanie do rzetelnego wykonywania swoich obowiązków, w tym właściwego stosowania prawa, a także ochrony praw obywateli, porządku konstytucyjnego, niezależności sądów i niezawisłości sędziów. Związane z tym niedogodności i ryzyka nie mogą wpływać na podejmowane decyzje orzecznicze.
Wyrażając szacunek dla postawy Pana sędziego Pawła Juszczyszyna, powtarzamy za nim apel: pamiętajmy zawsze o rocie ślubowania sędziowskiego, orzekajmy niezawiśle i odważnie.
Uchwała nr 3
Zgromadzenia Przedstawicieli Sędziów Apelacji Krakowskiej
podjęta w dniu 5 grudnia 2019 r.
Stanowczo potępiamy działania Ministra Sprawiedliwości Zbigniewa Ziobry, Rzecznika Dyscyplinarnego Michała Lasotę oraz Prezesa Sądu Rejonowego w Olsztynie Macieja Nawackiego, podjęte wobec sędziego Pawła Juszczyszyna w związku z jego wystąpieniem do Kancelarii Sejmu o udostępnienie list poparcia kandydatów do neoKRS. Potępiamy również działania podjęte przez rzecznika Piotra Schaba wobec sędziów wydziału odwoławczego Sądu Okręgowego w Krakowie – Wojciecha Maczugi, Rafała Lisaka i Kazimierza Wilczka, w związku z ich wystąpieniem w celu weryfikacji prawidłowości powołania sędziego, który orzekał w pierwszej instancji.
Przypominamy, że polscy sędziowie jako sędziowie unijni, są zobowiązani do bezpośredniego stosowania prawa Unii Europejskiej. Podjęte przez wymienionych sędziów wystąpienia, mające na celu weryfikację prawidłowości powołania sędziów, którzy orzekali w sądach pierwszej instancji, realizowały wytyczne zawarte w wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 19 listopada 2019 r.
Dlatego za niedopuszczalne należy uznać odwołanie sędziego Juszczyszyna z delegacji do sądu okręgowego, zawieszenie go w pełnieniu obowiązków sędziowskich, a także wszczęcie wobec wszystkich wymienionych sędziów postępowań dyscyplinarnych. Działania te, podjęte w związku z działalnością orzeczniczą sędziów, w sposób niedopuszczalny ingerują w sferę niezawisłości sędziowskiej. Mają one zarazem na celu zastraszenie pozostałych polskich sędziów w celu uniemożliwienia im wykonania wyroku Trybunału Luksemburskiego. Na tle opisanych działań rodzi się retoryczne pytanie: czy od tej pory każdy polski sędzia, który będzie orzekał niezgodnie z wytycznymi władzy wykonawczej, będzie niezwłocznie represjonowany i odsuwany od orzekania ?
Zwracamy również uwagę, że zawarta w komunikacie prasowym rzecznika Piotra Schaba zapowiedź wszczęcia bezpodstawnego postępowania karnego wobec sędziego Juszczyszyna może stanowić groźbę bezprawną mającą na celu wywarcie wpływu na czynności urzędowe sądu, co stanowi ścigane z urzędu przestępstwo z art. 232 § 1 k.k. zagrożone karą do 5 lat pozbawienia wolności.
Z dużą ostrożnością oceniamy informacje medialne dotyczące prowadzonych w Ministerstwie Sprawiedliwości prac nad przepisami umożliwiającymi ściganie karne sędziów za orzeczenia niewygodne dla władzy wykonawczej (tzw. lex Juszczyszyn). Jeżeli jednak informacje te okazałyby się prawdziwe, oznaczałoby to podjęcie próby odcięcia polskich sędziów od możliwości stosowania w praktyce prawa europejskiego, przy użyciu sankcji karnych. Jako zwykłe „mydlenie oczu” oceniamy odwoływanie się w tym zakresie do rozwiązań francuskich czy niemieckich, gdyż – biorąc pod uwagę kontekst sytuacyjny – stanowiłoby ono w rzeczywistości krok w stronę opresyjnego modelu tureckiego pod rządami Recepa Erdogana.
Uchwała nr 4
Zgromadzenia Przedstawicieli Sędziów Apelacji Krakowskiej
podjęta w dniu 5 grudnia 2019 r.
Z całą stanowczością potępiamy również działanie polegające na bezpodstawnym wszczęciu postępowania dyscyplinarnego wobec prezesa Stowarzyszenia Sędziów Polskich „Iustitia” Krystiana Markiewicza, z powodu listu, jaki w maju bieżącego roku skierował on do sędziów sądów dyscyplinarnych. W liście tym zaapelował o powstrzymanie się sędziów dyscyplinarnych od orzekania, do czasu rozstrzygnięcia przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wątpliwości dotyczących zgodności ze standardami europejskimi nowego trybu postępowań dyscyplinarnych wobec sędziów, oraz prawidłowości sposobu powoływania sędziów w sytuacji upolitycznienia Krajowej Rady Sądownictwa. W uzasadnieniu swojego apelu sędzia Markiewicz odwołał się do obiektywnych okoliczności, jakie stanowi szereg postępowań przed Trybunałem Luksemburskim toczących się w związku z pytaniami prejudycjalnymi polskich sądów, a motywem listu była troska o zachowanie niezależności polskiego sądownictwa i jego zgodności ze standardami europejskimi. Wszczęcie postępowania dyscyplinarnego wobec prezesa największego stowarzyszenia sędziowskiego dopiero po 6 miesiącach od wymienionych listów a krótko po orzeczeniu TSUE z 19 listopada 2019 r., oraz pod inspirowanych przez Iustitię demonstracjach w obronie niezależności sądownictwa wskazuje, że jego rzeczywistym celem jest zastraszenie sędziów w celu uniemożliwienia realizacji powołanego orzeczenia. Zarazem wszczęcie postępowania dyscyplinarnego przeciwko sędziemu Krystianowi Markiewiczowi ewidentnie wpisuje się w ciąg działań przeciwko sędziom Pawłowi Juszczyszynowi, Wojciechowi Maczudze, Kazimierzowi Wilczkowi i Rafałowi Lisakowi i stanowi odpowiedź polskich władz na orzeczenie TSUE.
Historia uczy, że władza, która panicznie boi się niezależnych sądów i niezawisłych sędziów ma nieczyste sumienie i złe zamiary wobec obywateli. Wolność i demokracja nie są dane raz na zawsze, a ich zachowanie bez wolnych sądów nie jest możliwe. Dlatego wzywamy sędziów, oraz wszystkich tych, którym na sercu leży dobro Rzeczpospolitej, do obrony – w ramach obowiązującego prawa – konstytucyjnego porządku prawnego.
Uchwała nr 5
Zgromadzenia Przedstawicieli Sędziów Apelacji Krakowskiej
podjęta w dniu 5 grudnia 2019 r.
Zobowiązujemy Prezesa Sądu Apelacyjnego w Krakowie do opublikowania niniejszych uchwał na stronie internetowej Sądu oraz przekazania ich: Prezydentowi RP, Ministrowi Sprawiedliwości, Przewodniczącemu Krajowej Rady Sądownictwa, I Prezes Sądu Najwyższego, Prezesom Sądów Apelacyjnych i Okręgowych.
Jednocześnie upoważniamy stowarzyszenia sędziowskie do upublicznienia treści niniejszej uchwały poprzez przesłanie jej wyżej wskazanym podmiotom, a także do przetłumaczenia uchwały na język angielski, a następnie przesłania tłumaczenia zagranicznym organizacjom, instytucjom, fundacjom, stowarzyszeniom zajmującym się monitorowaniem praworządności oraz ochroną niezależności sądów i niezawisłości sędziów, w tym w szczególności: Krajowym Radom Sądownictwa państw europejskich, Trybunałowi Strasburskiemu, Trybunałowi Luxemburskiemu, Radzie Konsultacyjnej Sędziów Europejskich (CCJE – Consultative Council of European Judges), Europejskiej Sieci Rad Sądownictwa (ENCJ – European Networks of Councils for the Judiciary), Fundacji Sędziowie dla Sędziów (Foundation Judges for Judges), Amerykańskiej Radzie Adwokackiej (ABA – American Bar Association), Komisji Weneckiej (European Comission for Democracy through Law), Stowarzyszenia Europejskich Sądziów i Prokuratorów na Rzecz Demokracji (MEDEL), Europejskiemu Stowarzyszeniu Sędziów (EAJ – European Association of Judges), Światowej Unii Sędziów (IAJ – International Association of Judges), (ICJ – International Comission of Jurists), Międzynarodowej Komisji Prawników (ICJ – International Comission of Jurists), Radzie Adwokatur i Stowarzyszeń Prawniczych Europy (CCBE – Council of Bars and Law Societes of Europe), Europejskiemu Stowarzyszeniu Sędziów Sądów Administracyjnych (AEAJ – Association of European Administrative Judges), Biuru Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka (ODIHR – The OSCE Office for Democratic Institutions and Human Rights), Panu Nilsowi Muiżnieksowi – Komisarzowi Rady Europy ds. Praw Człowieka, Panu Diego Garcii Sayanowi – Specjalnemu Sprawozdawcy ONZ ds. Niezależności Sędziów i Prawników (Special Rapporteur on the Independence of Judges and Lawyers), Radzie Praw Człowieka ONZ (UNHRC – United Nations Human Rights Council), Amnesty International, Międzyregionalnemu Instytutowi Badania Przestępczości i Wymiaru Sprawiedliwości Narodów Zjednoczonych (UNICRI – United Nations Interregional Crime and Justice Research Institute), Europejskiemu Instytutowi Prawa (ELI – European Law Institute), Instytutowi Prawa Europy Centralnej i Wschodniej (CEELI Institute – Central and East European Law Initiative), Amerykańskiej Agencji Rozwoju Międzynarodowego (USAID – United States Agency for International Developement).