Uchwała nr 1
Sędziowie apelacji krakowskiej odmawiają przyjęcia informacji rocznej o działalności sądów działających na obszarze apelacji krakowskiej w 2018 r., wyrażając tym dezaprobatę dla wprowadzanych w wymiarze sprawiedliwości zmian o charakterze ustrojowym i organizacyjnym. Ich skutkiem jest postępujący proces naruszania zasady trójpodziału władz, prowadzący do podporządkowania władzy sądowniczej pozostałym organom władzy publicznej, degradacja pracy sądów i sędziów, jak też stałe pogarszanie warunków pracy sądów, wydłużanie czasu prowadzonych postępowań oraz chaos organizacyjny.
Konsekwencją budzących zastrzeżenia konstytucyjne zmian przepisów dotyczących powoływania Krajowej Rady Sądownictwa, jej funkcjonowania, a także procesu powoływania sędziów, jest podważenie zasady niezależności sądów. Praktyka funkcjonowania organu mającego pełnić funkcję KRS potwierdza obawy co do wyłaniania kandydatów na sędziów poza kryteriami merytorycznymi. Zasadnicze zastrzeżenia rodzi widoczny nepotyzm, przejawiający się w promowaniu osób uległych Ministrowi Sprawiedliwości, czy też powiązanych towarzysko z osobami mającymi wpływ na funkcjonowanie sądów. Praktyka działania KRS pokazuje także, iż obecnie organ ten nie wypełnia wyrażonego w art. 178 ust.1 Konstytucji RP obowiązku ochrony niezależności sądów i niezawisłości sędziów.
Do ograniczenia niezależności sądów doszło także na skutek zmian ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych, przyznających Ministrowi Sprawiedliwości kompetencje do dowolnej wymiany prezesów i wiceprezesów sądów. Powołane w tym trybie osoby są często niekompetentne, bez dostatecznej wiedzy i umiejętności zarządczych, jak też bez poczucia wewnętrznej niezależności i woli realizacji przysługujących im kompetencji ustawowych. Często są to osoby pozbawione autorytetu w środowisku sędziowskim. Konsekwencją tego stanu rzeczy jest stworzenie systemu, w którym Minister Sprawiedliwości oraz urzędnicy ministerialni ręcznie sterują działalnością sądów, za pomocą powolnych im prezesów sądów. Rzeczywista siła sprawcza w zakresie zarządzania sądami nie wynika z ustawowych kompetencji organów sądowych oraz ich hierarchicznego uporządkowania, lecz jest wynikiem osobistych powiązań z urzędnikami ministerialnymi. Szczególnie widoczne jest to w apelacji krakowskiej.
Zasadnicze zagrożenie dla niezawisłości sędziowskiej stanowi aktualnie obowiązujący, podlegający dalszym zmianom, system dyscyplinarny sędziów. Jest on narzędziem mającym prowadzić do wymuszenia pożądanego przez władzę wykonawczą zachowań sędziów, zarówno w zakresie wyrażanych przez sędziów poglądów, jak i w sferze orzeczniczej. Przywołać w tym zakresie należy podejmowane działania wobec osób publicznie wypowiadających się w obronie niezależności sądów. W stosunku do sędziów krakowskich, w związku z podejmowanymi przez nich na Zgromadzeniach uchwałami, czynności prowadziła prokuratura, jak też czynności wyjaśniające podjął rzecznik dyscyplinarny. Odnotowujemy także przykłady podejmowania działań w związku z czynnościami orzeczniczymi sędziów, mających – jak należy się domyślać – wymusić wymagany przez władzę wykonawczą sposób rozstrzygania spraw.
Procesowi zmian towarzyszy retoryka godząca w powagę wymiaru sprawiedliwości, mająca na celu podważenie zaufania do sądów i sędziów, często nacechowana złymi intencjami i odwołująca się do niskich pobudek. Działania takie w sposób realny wpływają na sposób funkcjonowania sądów.
Skutkiem opisanych zjawisk jest unieważnienie rzeczywistych problemów sądów. Nie są podejmowane jakiekolwiek realne działania mogące mieć wpływ na poprawę ich funkcjonowania, a czynności podjęte prowadzą do dalszego chaosu organizacyjnego oraz istotnego zaburzenia warunków pracy. Taki stan jest wynikiem zaniechania Ministra Sprawiedliwości w zakresie podjęcia reform dotyczących rzeczywistych problemów sądów, a zamiast tego – skoncentrowania się władzy ustawodawczej i wykonawczej na wprowadzaniu zmian sprzecznych z podstawowymi zasadami porządku konstytucyjnego. Nadto wdraża się rozwiązania dezorganizujące pracę sądów, w tym m.in. dotyczące tzw. losowego przydziału spraw oraz obejmujące zmiany przepisów regulujących wewnętrzną organizację sądów.
Zwracamy uwagę na trudne warunki pracy urzędników sądowych, będące wynikiem niedostatecznej obsady etatowej, zwiększającej się ilości zadań oraz zmian organizacyjnych. To wszystko przy niewystarczającej realizacji słusznych postulatów płacowych pracowników sądów powszechnych. Odnotowania wymaga także fakt obciążeń związanych z szeroko rozumianą atmosferą panującą w miejscu pracy, co negatywnie przekłada się na komfort pracy.
Tego samego rodzaju obciążenia dotyczą grupy asystentów sądowych. Podkreślenia wymaga w szczególności niski poziom wynagrodzeń oraz brak stabilizacji ich sytuacji kadrowej.
Efektem tego stanu rzeczy są znaczące braki kadrowe w sądach, stałe wydłużanie się czasu postępowań sądowych oraz znaczne pogarszanie się wyników statystycznych pracy sędziów.
Sędziowie apelacji krakowskiej stwierdzają, że osiągnięte wyniki pracy w 2018 r. były możliwe wyłącznie dzięki rzetelnej pracy sędziów, asystentów oraz urzędników sądowych, mimo niedostatków kadrowych, chaosu organizacyjnego wywołanego wprowadzanymi zmianami legislacyjnymi oraz braku stabilizacji sytuacji wymiaru sprawiedliwości.
Sędziowie wyrażają podziękowanie i uznanie wszystkim pracownikom sądów okręgu apelacji krakowskiej.
Uchwała nr 2
Sędziowie apelacji krakowskiej w całości popierają uchwały nr II i III Zgromadzenia Przedstawicieli Sędziów Apelacji Katowickiej z dnia 15 kwietnia 2019 r. potępiające działania Rzecznika Dyscyplinarnego Sędziów Sądów Powszechnych i jego Zastępców oraz Izby Dyscyplinarnej Sądu Najwyższego oraz wzywające sędziów orzekających w sądach dyscyplinarnych przy sądach apelacyjnych, aby do czasu rozstrzygnięcia przez TSUE statusu osób powołanych na urząd sędziów Izby Dyscyplinarnej i zgodności nowego trybu dyscyplinarnego ze standardami niezależności sądownictwa obowiązującymi w Unii Europejskiej – bądź powstrzymali się od orzekania, bądź też wystąpili z odpowiednimi pytaniami prejudycjalnymi do TSUE. Z pełnym przekonaniem twierdzimy, że nowy, upolityczniony tryb postępowań dyscyplinarnych zagraża prawu obywateli do rzetelnego procesu przed bezstronnym i niezawisłym sądem.
Uchwała nr 3
Sędziowie apelacji krakowskiej z dezaprobatą przyjmują wyrok Izby Dyscyplinarnej Sądu Najwyższego z dnia 22 marca 2019 r., na mocy którego sędzi Alinie Czubieniak wymierzona została kara upomnienia. Powołany wyrok stanowi niedopuszczalną ingerencję upolitycznionego organu, jaki stanowi Izba Dyscyplinarna Sądu Najwyższego, w objęte sferą niezawisłości sędziowskiej orzeczenie sądu powszechnego. Co więcej, wymierzając karę sędzi Czubieniak skład Izby Dyscyplinarnej zignorował postanowienia Dyrektyw Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22.10.2013 (2013/48/EU), oraz z dnia 26.10.2016 (2016/1919/EU), a także konsekwentną linię orzeczniczą ETPCz, z których jednoznacznie wynika, że sprawca przestępstwa, który ze względu na swój stan psychiczny nie jest zdolny do samodzielnej obrony winien mieć wyznaczonego obrońcę z urzędu już od pierwszych przeprowadzanych z nim czynności postępowania przygotowawczego. Znamienne jest, że w składzie orzekającym Izby Dyscyplinarnej zasiadali były notariusz, były radca prawny, oraz ławnik, a więc osoby, które nie miały wcześniejszego doświadczenia orzeczniczego, ani też nie miały na gruncie zawodowym doświadczenia ze stosowaniem procedury karnej. Omawiany wyrok oceniamy jako wydany na polityczne zamówienie przez nieuprawniony organ. Zarazem zmierza on do wywołania wśród sędziów „efektu mrożącego”.
Przy tej okazji wyrażamy pogląd, że Izba Dyscyplinarna Sądu Najwyższego stanowi odrębny od Sądu Najwyższego sąd wyjątkowy, którego powołanie w czasie pokoju jest sprzeczne z art. 175 ust. 2 Konstytucji. Jej członkowie zostali wybrani w ramach wadliwej procedury konkursowej, gdyż ogłoszenie o konkursie nie zawierało wymaganej przez art. 144 ust. 2 Konstytucji kontrasygnaty Premiera, a wyboru kandydatów na sędziów Izby Dyscyplinarnej dokonał organ kolegialny pełniący funkcję Krajowej Rady Sądownictwa, którego skład został wybrany w sposób sprzeczny z art. 187 ust. 1 Konstytucji.
Uchwała nr 4
Sędziowie apelacji krakowskiej krytycznie oceniają ósmy od grudnia 2017 r. projekt nowelizacji ustawy o Sądzie Najwyższym, połączony ze zmianami w innych ustawach, zwracając uwagę, że ma on na celu kolejne zwiększenie stopnia politycznego podporządkowania sądownictwa, a także upolitycznienie kontroli sądowej nad wyborami i sprawowaniem mandatów poselskich.
W szczególności projekt ten:
1) gwarantuje partii rządzącej – dokonany rękami Prezydenta, który wielokrotnie dowiódł swojej dyspozycyjności wobec obozu politycznego z którego się wywodzi – wybór „własnego” Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego, oraz „własnych” Prezesów poszczególnych izb,
2) w pewnych przypadkach umożliwia Prezydentowi samodzielny, z pominięciem Zgromadzenia Ogólnego Sędziów Sądu Najwyższego, wybór Pierwszego Prezesa i Prezesów Izb Sądu Najwyższego, co stanowi jaskrawe naruszenie art. 183 ust. 3 Konstytucji,
3) prowadzi do umorzenia postępowań toczących się w związku z odwołaniami kandydatów odrzuconych przez organ pełniący funkcję KRS w trakcie konkursu na sędziów Sądu Najwyższego, co ma prowadzić do uniemożliwienia TSUE kontroli zgodności procedury konkursowej ze standardami europejskimi,
4) przyznaje wybranej w upolitycznionym i naruszającym Konstytucję trybie Izbie Dyscyplinarnej prawo decydowania zarówno w pierwszej, jak i w drugiej instancji o uchyleniu sędziowskich immunitetów, co stanowi doraźną interwencję ustawodawczą podjętą po umorzeniu przez Sąd Dyscyplinarny przy Sądzie Apelacyjnym w Krakowie postępowania o uchylenie immunitetu sędziemu Wojciechowi Łączewskiemu,
5) przyznaje tejże Izbie Dyscyplinarnej prawo decydowania o zezwoleniu na tymczasowe aresztowanie sędziów sądów powszechnych,
6) przekazuje wybranej w upolitycznionym i naruszającym Konstytucję trybie Izbie Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych kontrolę nad ważnością wyborów prezydenckich, a także nad wygaszaniem mandatów posłom, senatorom i posłom do Parlamentu Europejskiego, co wcześniej leżało w zakresie kompetencji Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych.
Uchwalenie opisanego projektu ustawy o Sądzie Najwyższym jeszcze bardziej pogłębi naruszenie zasady trójpodziału i równoważenia się władz, znacząco obniżając poziom ochrony praw i wolności obywatelskich. Przyznanie upolitycznionej Izbie Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych kontroli nad ważnością wyborów prezydenckich oraz wygaszaniem mandatów posłów i europosłów w sposób bezpośredni zagraża zachowaniu ustroju demokratycznego w Polsce.
Uchwała nr 5
Sędziowie apelacji krakowskiej zdecydowanie potępiają wypowiedź Premiera Mateusza Morawieckiego udzieloną w Nowym Jorku, w której Premier porównał polskich sędziów do sędziów francuskich skompromitowanych współpracą z faszystowskim reżimem Vichy, a także zarzucił polskim sędziom skłonności do korupcji. W naszej ocenie powołana wypowiedź jest nieudolną próbą znalezienia pretekstu dla kolejnej odsłony pseudoreformy wymiaru sprawiedliwości, której przejawem są nowelizacje ustaw opisane w uchwale nr 4, a której rzeczywistym celem jest podporządkowania sądownictwa władzy wykonawczej.
Premier Morawiecki zarzucając władzy sądowniczej brak dekomunizacji stara się uzasadnić wprowadzenie nowych rządów autorytarnych walką z komunistycznym reżimem, który upadł w Polsce 30 lat temu. Niepoparty żadnymi danymi statystycznymi zarzut, że 30 lat po przewrocie ustrojowym polskie sądownictwo ma charakter postkomunistyczny, w sytuacji gdy przeciętny wiek sędziego w Polsce wynosi niewiele ponad 40 lat, jest absurdalny. Zestawianie polskich sędziów z sędziami francuskimi odpowiedzialnymi za kolaborację z faszystowskim reżimem, w tym za zagładę kilkudziesięciu tysięcy Żydów, stanowi dotkliwe i w najmniejszym stopniu nieuzasadnione zniesławienie. Twierdzenie o rzekomej korupcji w polskim wymiarze sprawiedliwości nie znajduje potwierdzenia w faktach, skoro w latach 2007-2017 tylko jeden sędzia został skazany za przestępstwo przyjęcia korzyści majątkowej w związku ze sprawowaną funkcją.
Motywowane osiągnięciem doraźnych celów politycznych bezpodstawne podważanie autorytetu polskiego wymiaru sprawiedliwości prowadzi do anarchizacji życia publicznego w kraju. Czynienie tego na arenie międzynarodowej obniża wiarygodność Polski w relacjach z innymi państwami, przez co jest działaniem na szkodę polskiej racji stanu. Zdziwienie musi budzić fakt, że tego rodzaju wypowiedzi są autorstwa Premiera rządu.
Sędziowie apelacji krakowskiej, wyrażając szacunek dla zajmowanego przez Pana Mateusza Morawieckiego urzędu Prezesa Rady Ministrów, apelują o sprawowanie go z godnością i poszanowaniem prawa. Wzywamy do zaniechania działań niszczących zasadę trójpodziału władz, naruszających niezależność sądów i zagrażających niezawisłości sędziów, jak też degradujących funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości.
Uchwała nr 6
Sędziowie apelacji krakowskiej wyrażają sprzeciw w związku z szykanowaniem postępowaniami dyscyplinarnymi prokuratorów – członków Stowarzyszenia „Lex Super Omnia” – Krzysztofa Parchimowicza, Dariusza Korneluka i Katarzyny Gembalczyk, którzy potępili instrumentalne podjęcie przez prokuraturę śledztwa przeciwko sędzi Agnieszce Pilarczyk z Sądu Rejonowego dla Krakowa-Śródmieścia, a także uznali za bezprawny komunikat na stronie Prokuratury imiennie pomawiający ją o popełnienie przestępstwa, pomimo, że sędzi nie zostały postawione żadne zarzuty. Wszczęcia postępowania dyscyplinarnego przeciwko wymienionym prokuratorom narusza pozostającą pod ochroną art. 10 EKPC zasadę swobody wypowiedzi, a jego celem jest wywołanie „efektu mrożącego” wśród prokuratorów.
Uchwała nr 7
Zobowiązujemy Prezesa Sądu Apelacyjnego w Krakowie do opublikowania niniejszych uchwał na stronie internetowej Sądu oraz przekazania ich: Prezydentowi RP, Ministrowi Sprawiedliwości, Przewodniczącemu Krajowej Rady Sądownictwa, I Prezes Sądu Najwyższego, Prezesom Sądów Apelacyjnych i Okręgowych.
Jednocześnie upoważniamy stowarzyszenia sędziowskie do upublicznienia treści niniejszej uchwały poprzez przesłanie jej wyżej wskazanym podmiotom, a także do przetłumaczenia uchwały na język angielski, a następnie przesłania tłumaczenia zagranicznym organizacjom, instytucjom, fundacjom, stowarzyszeniom zajmującym się monitorowaniem praworządności oraz ochroną niezależności sądów i niezawisłości sędziów, w tym w szczególności: Krajowym Radom Sądownictwa państw europejskich, Trybunałowi Strasburskiemu, Trybunałowi Luxemburskiemu, Radzie Konsultacyjnej Sędziów Europejskich (CCJE – Consultative Council of European Judges), Europejskiej Sieci Rad Sądownictwa (ENCJ – European Networks of Councils for the Judiciary), Fundacji Sędziowie dla Sędziów (Foundation Judges for Judges), Amerykańskiej Radzie Adwokackiej (ABA – American Bar Association), Komisji Weneckiej (European Comission for Democracy through Law), Stowarzyszenia Europejskich Sądziów i Prokuratorów na Rzecz Demokracji (MEDEL), Europejskiemu Stowarzyszeniu Sędziów (EAJ – European Association of Judges), Światowej Unii Sędziów (IAJ – International Association of Judges), (ICJ – International Comission of Jurists), Międzynarodowej Komisji Prawników (ICJ – International Comission of Jurists), Radzie Adwokatur i Stowarzyszeń Prawniczych Europy (CCBE – Council of Bars and Law Societes of Europe), Europejskiemu Stowarzyszeniu Sędziów Sądów Administracyjnych (AEAJ – Association of European Administrative Judges), Biuru Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka (ODIHR – The OSCE Office for Democratic Institutions and Human Rights), Panu Nilsowi Muiżnieksowi – Komisarzowi Rady Europy ds. Praw Człowieka, Panu Diego Garcii Sayanowi – Specjalnemu Sprawozdawcy ONZ ds. Niezależności Sędziów i Prawników (Special Rapporteur on the Independence of Judges and Lawyers), Radzie Praw Człowieka ONZ (UNHRC – United Nations Human Rights Council), Amnesty International, Międzyregionalnemu Instytutowi Badania Przestępczości i Wymiaru Sprawiedliwości Narodów Zjednoczonych (UNICRI – United Nations Interregional Crime and Justice Research Institute), Europejskiemu Instytutowi Prawa (ELI – European Law Institute), Instytutowi Prawa Europy Centralnej i Wschodniej (CEELI Institute – Central and East European Law Initiative), Amerykańskiej Agencji Rozwoju Międzynarodowego (USAID – United States Agency for International Developement).