Przedstawiamy Opinię Prezydium Rady Konsultacyjnej Sędziów Europejskich (CCJE) nt. poprawek do bułgarskiej ustawy o systemie sądownictwa (analogicznych do wprowadzonych „ustawą kagańcową” w zakresie obowiązku deklarowania członkostwa w organizacjach przez sędziów).

Opinia ta została wydana w dniu 11 sierpnia 2017 roku przez Prezydium Rady Konsultacyjnej Sędziów Europejskich (CCJE), który to organ jest ciałem doradczym Rady Europy w zakresie odnoszącym się do niezależności, bezstronności i kwalifikacji sędziów, podkreślający rolę sądownictwa w demokratycznym społeczeństwie.

Poniżej robocze tłumaczenie opinii (wyciąg) w odpowiednim zakresie, w załączniku – tekst oryginalny ze strony CCJE (https://www.coe.int/en/web/ccje/home)

CCJE_BulgariaOpnion2017

RADA KONSULTACYJNA SĘDZIÓW EUROPEJSKICH

(CCJE)

Opinia Prezydium CCJE

na wniosek Bułgarskiego Stowarzyszenia Sędziów

w sprawie poprawek z 11 sierpnia 2017 r. do

bułgarskiej ustawy o systemie sądownictwa

(wyciąg)

1. Przepis zobowiązujący bułgarskich sędziów do deklarowania członkostwa w

organizacjach zawodowych.

10. Prezydium CCJE przypomina, że ​​Komitet Ministrów Rady Europy w swoim zaleceniu CM/Rec(2010)12 dla państw członkowskich w sprawie niezależności, wydajności i obowiązków sędziów uznał zasadniczą rolę stowarzyszeń sędziowskich w zapewnianiu niezależności sądownictwa i praworządności, a także w ochronie interesów sędziów. W tym względzie sędziowie powinni mieć swobodę zakładania i przystępowania do organizacji zawodowych. Sędziowie mogą swobodnie przystępować do takich organizacji, które mogą działać na poziomie krajowym lub międzynarodowym, mogą być upoważnieni do udziału w dyskusjach z właściwymi instytucjami na temat spraw związanych z ich zadaniami oraz do udziału w szkoleniach sędziów[1].
11. Wielka Karta Sędziów (podstawowe zasady) przyjęta przez CCJE w 2010 r., podkreśla rolę stowarzyszeń sędziów w demokracji opartej na rządach prawa, a także to, że sędziowie mają prawo być członkami krajowych lub międzynarodowych stowarzyszeń sędziów, których zadaniem jest obrona misji sądownictwa w społeczeństwie[2].
12. Prawo sędziów do swobodnego zakładania stowarzyszeń sędziowskich i innych organizacji, których celem jest promowanie ich szkolenia zawodowego i ochrona niezawisłości sędziowskiej, została uznana przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych za jedną z podstawowych zasad dotyczących niezawisłości sędziów. Wynika to wprost z Podstawowych Zasad Niezależności Sądownictwa Organizacji Narodów Zjednoczonych. Zgodnie z Universalną Deklaracją Praw Człowieka, członkowie sądownictwa są, podobnie jak inni obywatele, uprawnieni do wolność wypowiedzi, przekonań, zrzeszania się i zgromadzeń; pod warunkiem jednak, że w wykonując te prawa, sędziowie zawsze winni postępować w taki sposób, aby zachować godność ich urzędu oraz bezstronność i niezależność sądownictwa[3].
13. Te międzynarodowe instrumenty uznają nie tylko rolę stowarzyszeń sędziowskich na gruncie ich zadań w obronie praworządności i niezawisłości sądownictwa, ale także rolę stowarzyszeń sędziowskich w reprezentowaniu interesów sędziów. Z szacunkiem dla tej ostatniej kategorii zadań członkowie stowarzyszeń sędziowskich powinni korzystać z takiej samej ochrony jak członkowie związków zawodowych w zakresie ochrony danych osobowych, nawet w państwach, w których stowarzyszenia sędziowskie działają jedynie jako organizacje pozarządowe[4]. Sędziowie muszą korzystać z ochrony podstawowych praw i wolności w takim samym zakresie, jak inne osoby fizyczne, w tym prawa do prywatności w odniesieniu do ujawnienia oraz przetwarzanie ich danych osobowych, o ile zastosowanie innego rodzaju rozwiązań nie jest konieczne w społeczeństwie demokratycznym, w sposób określony przez prawo i w interesie praworządności.
14. W odniesieniu do ujawniania danych osobowych sędziów, Prezydium CCJE odnosi się do praktyki zgłaszania sytuacji konfliktu interesów oraz istnienia publicznych i niepublicznych rejestrów aktywów i dochodów sędziów, które obowiązują w niektórych państwach członkowskich Rady Europa. Ujawnienie takich informacji, z zachowaniem zasady proporcjonalności, jest uzasadnione prawidłowym działaniem wymiaru sprawiedliwości, przez wzgląd na jego transparentność postrzeganą w kontekście zachowania niezależności i bezstronności sędziów, a także zapobiegania korupcji w systemie sądowym. Ujawnianie członkostwa sędziów w stowarzyszeniach sędziowskich nie może być w żaden sposób uzasadnione z powołaniem się na takie lub podobne podstawy. Członkostwo w stowarzyszeniach sędziowskich jest zastrzeżone tylko dla sędziów i jako takie w żaden sposób nie koliduje z właściwym działaniem wymiaru sprawiedliwości.
15. Mając na uwadze podstawowe prawo sędziów do swobodnego zakładania stowarzyszeń i zrzeszania się w nich, inne władze państwa muszą zachować najwyższą powściągliwość w tym względzie. Nie należy nakładać na sędziów obowiązku ujawnienia ich członkostwa w stowarzyszeniach. W związku z tym Prezydium CCJE przypomina opinię z Pierwszego Badania przeprowadzonego przez Komisję Międzynarodowego Stowarzyszenia Sędziów, która wyraziła sprzeciw wobec nakładaniu na sędziów obowiązku ujawnienia członkostwa w stowarzyszeniu sędziowskim, ponieważ informacje te mogą być w sposób niewłaściwy wykorzystane[5]. Biuro CCJE podziela te same obawy. Obowiązek ujawnienia przez sędziów członkostwa w stowarzyszeniach sędziowskich można uznać za ingerencję w prawo do zakładania i swobodnego przystępowania do takich stowarzyszeń, co może generować „efekt mrożący” wobec poczucia niezawisłości sędziowskiej[6].
16. Biuro CCJE zachęca władze bułgarskie do zainicjowania procesu uchylenia przepisu zobowiązującego bułgarskich sędziów do deklarowania członkostwa w organizacjach zawodowych.

[1] Patrz Zalecenie CM / Rec (2010) 12 Komitetu Ministrów wobec państw członkowskich w sprawie statusu sędziów: niezależność, efektywność i obowiązki, pkt 25, także Memorandum Wyjaśniające do Zalecenia, pkt 33,

[2] CCJE Magna Charta of Judges (podstawowe zasady), pkt 12.

[3] Podstawowe zasady dotyczące niezawisłości sądownictwa przyjęte przez Siódmy Kongres Organizacji Narodów Zjednoczonych w Sprawie Zapobiegania Przestępczości i Traktowania Przestępców, który odbył się w Mediolanie od 26 sierpnia do 6 września 1985 r., zatwierdzone rezolucjami Zgromadzenia Ogólnego nr 40/32 z 29 listopada 1985 r. oraz nr 40/146 z dnia 13 grudnia 1985 r., pkt 8 i 9.

[4] Biuro CCJE odwołuje się do praktyki w państwach członkowskich Unii Europejskiej, w której członkostwo w związku zawodowym jest uważane za wrażliwe dane osobowe, obok informacji o rasie lub pochodzeniu etnicznym, przekonaniach politycznych, przekonaniach religijnych lub filozoficznych oraz danych dotyczących zdrowia lub życia seksualnego. Państwa członkowskie zabraniają przetwarzania takich danych osobowych. Patrz dyrektywa 95/46 / WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 24 października 1995 r. w sprawie ochrony osób fizycznych z w odniesieniu do przetwarzania danych osobowych i swobodnego przepływu takich danych, art. 8 ust. 1.

[5] Sprawozdanie Pierwszej Komisji Badawczej IAJ z 2016 r. w sprawie promowania uczciwości i walki z korupcją w sądownictwie

[6] W sprawie ujawniania informacji na temat członkostwa w związkach zawodowych – patrz Międzynarodowa Organizacja Pracy (MOP) – Przegląd Decyzji i Zasad Komitetu ds. Wolności Stowarzyszania się Organu Zarządzającego MOP, Piąte (poprawione) wydanie, 2006, pkt 866.